OSMANLICA (OSMANLI TÜRKCESI)

tarafından **even81** C.tesi 14 Mart 2009, 22:33

OSMANLICA (OSMANLI TÜRKÇESI), Kasgarli
Mahmud'un Dîvân'inda bahsettigi Oguz ve Hâkâniye diye adlandirdigi iki
edebi siveden birî olan Oguz Türklerinin kullandigi dilin devami olan
ve Tüklügün îslâmi devlet içinde gelisen, Osmanli hanedanina nisbetle,
devlete ve resmî yazisma diline sâmil olarak Osmanlica adini alan,
Selçuklularin son zamanlarindan Cumhuriyet Devrine kadar yedi yüzyil
kullanilan^ ve kesintisiz eserlerini veren Osmanli Türklügü'nün
dilidir. Bu itibarla Osmanli Türkçesi olarak adlandirmak gerekir.
Osmanlica deyimi daha çok müstesrikler tarafindan verilmistir.

Eski
Türkçe Devresi'nden sonra, Türk kültür târihi içinde eserlerimiz
Türklügün göçleri ve yeni yeni kültür merkezlerinin ortaya çikmasi
üzerine; içinde Kuzey-Dogu (Kipçak, Çagatay) ve Bati Türkçesini alan
onüçüncü asra kadar "Müsterek Orta Asya Yazi Dili" verilmistir. Bati
Türkçesi adini verdigimiz Oguz Türkçesi; Osmanli Türkçesi, Azeri agzi
ile birlikte olan müsterek devrelerini, hemen hemen onbesinci yüzyilin
ortalarina kadar sürdürürler. Ancak bu zamandan sonradir ki,
Selçuklular Devri'nin sonunda yer alan ve Eski Anadolu Türkçesi adi ile
andigimiz her iki agizin müsterek olduklari zaman görülen bâzi
ayriliklarin bir kismi Osmanli, bir kismi da Azerî Türkçesi'nde
umûmîleserek onaltinci yüzyildan baslamak üzere iki agizin kesin
çizgilerle ayrilmasina sebeb olur. Bunun yaninda her iki sivenin
komsularindan alinan kelimeler, Arapça ve Farsça olanlar hâriç, Azerî
ve Osmanli Türkçelerinde anlasmada çikacak ikinci bir ayriligi ortaya
çikarirlar. Azerî Türkçesi daha çok Rusça ve Mogolca ile onlara yakin
yerlilerin ve Hintçe'nin kollarindan kelimeler alirken, Osmanli
Türkçesi de komsu Avrupa milletlerinin dillerinden kelimeler almistir.
Gerçekte, kurulan büyük bir imparatorlugun sinirlan içine aldigi pek
çok milletin dilinden Osmanli Türkçesi, topraklarla birlikte yeni
kelimeler de fethederek onlari millilestirmistir. Bu durum az çok
Türkçe'nin karekteri icâbi da böyledir. Bu kelimeler daha çok, Italyan,
Yunan, Arnavut, Sirp, Romen, Bulgar vs. gibi milletlerin dillerinden
girmistir. Ancak bu milletlerin dillerinden alinan kelimeler,
Türkçe'nin içinde yogurulurlar.

Arapça ve Farsça'dan gelen
kelimeler ise yadirganmazlar. Çünki Osmanlilarda bu iki dile hiç bir
zaman yabanci diller gözü ile bakilmaz. Bu sebepledir ki Türkçe basta
olmak üzere Arapça ve Farsça gramer unsurlari Osmanli Türkçesine girmis
yabanci kelimelerde herhangi bir ayrilik gözetilmediginden, galat da
olsalar, Türk zekâ ve kabiliyetinin ürünü olan kelimeler ortaya
çikmistir. Bu durum tamlamalara da sirayet etmistir.

Islâmi
devre içerisinde Bati Türklügünün dili olan Osmanli Türkçesi, devre
itibariyle Türk Dili Tarihinin Orta ve Yeni Türkçe Devreleri içine
girmektedir. Tarihî Türkiye Türkçesi adini da verdigimiz Osmanli
Türkçesi ilk devir eserlerinde; Türkî, Lisân-i Türkî ve Türkmence
olarak adlandirilir. Cevdet Pasa ve Fuat Pasa tarafindan yazilan
gramerin adi da Kavâid-i Osmaniye'dir. Cevdet Pasa daha sonra Osmanli
lafzini birakmadan eserini tekrar yazmistir. Bu isim daha bâzi gramer
kitaplarinda Lisân-i Osmânî, Osmanlica, Osmanli Sarfi, Nahv-i Osmânî,
Osmanlica Dersleri gibi günümüze kadar gelmektedir. Ancak Süleyman Pasa
ve Semseddin Sâmî gibi zevatin yazdigi gramerlerde ilm-i sarf-i Türkî
ve Nev usûl Sarf-i Türkî gibi yine Türkî lafzina yer verilir. Deny ve
Redhouse gibi batililar ise, eserlerinde her iki kelimeye de yer
vermislerdir.

Onüçüncü yüzyildan yirminci yüzyila kadar devam
eden.alfâbe olarak Arap menseyli îslâmi Türk alfabesine yer veren
Osmanlica'yi; 1. Eski Osmanlica, 2. Klasik Osmanlica, 3. Yeni Osmanlica
olarak üç devreye ayirmak gerekir.

Birinci devre, yukarida da
belirtildigi gibi Osmanli Azeri Türkçelerinin birlestigi onüç-onbesinci
yüzyillari içine alan, yabanci dillerden gelen kelimelerin az oldugu
anlasilir ve açik Türkçe devresidir. Bu devreye Eski Anadolu Türkçesi
veya Ilk Osmanli Türkçesi de denmektedir.

Ikinci devre Klâsik
Osmanlica Devri'dir ki onalti-ondokuzuncu asirlari içine almaktadir.
Türkçe bu devrede Arapça ve Farsça'dan gelen kelime ve gramer
kaidelerine ziyadesi ile açilmistir. Ancak bu durum, yazilan eserlerin
mevzuuna ve islenisine'göre, dilin açik ve anlasilir veya kapali olmasi
sekli, degismektedir. Meselâ Bâkî'nin Dîvân'ini anlamak güç olabilir.
Fakat Meâlimü'l-Yakîn adli siyer kitabi gayet açiktir ve anlamada
zorluk çekilmez. Ancak belirli kültür seviyesine ulasmamis bir insan,
hangi devirde olursa olsun günlük kelimelerin disinda hiç bir sey
anlamaz ve cehaletini ortaya konan eserlere yüklemekten kendini alamaz.
Bu durum göz önüne alindigi takdirde elbette çobanin ve pâdisâhin dili
bir olmayacaktir. Çünki dünyalari baskadir. Fakat umumiyetle onaltinci
yüzyildan itibaren Arapça ve Farsça'dan meydana gelen kelimeler agirlik
kazanmaya baslar, onyedinci ve on sekizinci yüzyillarda gittikçe
koyulasir, anlasilmaz bir hâl alir. Türkçe kelimelerin cümlenin sâdece
fiilinde kaldigi görülür. Nesir dilinde pek fazla anlasmazlik ortaya
çikar. Nazim dili ise, bir noktada ölçülü bir cümle yapisina sahib
oldugu için, kendini pek kaybetmez. Bu devre Klâsik Osmanlica olarak
adlandirilan devirdir. Ancak bunda büyüyen ve gelisen bir devletin, her
sahada, dilindeki ihtisam ve ifâda kabiliyetinin bulunmasi ve kültür
seviyesi hayatinin yükselmesi de büyük rol oynamistir. Devrenin sonunda
bu durum halk siirinde de kendini göstermistir. Fakat bu iki yüzyilda
halk siirinin dili 1908'den sonra gerçeklestirilecek olan ikiligi
ortadan kaldirmis ve halk dili ile yüksek zümre dili birbirine
yaklasmistir.

Yeni Osmanlica Devresi ise, ondokuz-yirminci
asirlari Cumhuriyet devrine kadar içine almaktadir. Osmanlica'nin bu
sonuncu devresi, gazeteci lisâninin basladigi, Arapça ve Farsça
tertiplerin çözüldügü Türkçe'nin kendi kaidelerine sahip çikmaya
basladigi devirdir. Fakat bu devrede de Arap ve Fars dillerinden gelen
kelimelerin yaninda bati dillerinden pek fazla kelime gelmistir. Hattâ
bu durum Cumhuriyet devrinden sonra günümüze kadar uzanmistir.

Her
ne sekilde olursa olsun Osmanli Türkçesi'ne, kültür dili olmasi
hasebiyle, bir yüksek zuma dili olarak bakmak mümkündür. Ancak "Arapça,
Farsça ve Türkçe'nin karisimi bir dildir" demek yanlistir. Eger öyle
olsa idi geride kalan kültür hazinesine Araplarin ve Parslarin da sahip
çikmasi gerekirdi. Halbuki bu hazine, sâdece Türk Milleti'nindir.
Yalniz bu dil zeki selim sahibi yüksek tabakanin dili olmus ve halk
dilinden ayrilmis olarak zuhur etmistir. Yazi dili, aradigi açik ve
anlasilir sekle ancak yirminci asrin baslarinda kavusmustur. Böylece bu
devirden sonra yazi ve halk dili birbirine yaklasmis ve zamanla aradaki
açigi kapatmistir.

Osmanlica içinde ele aldigimiz ilk devre ise
sonda yer alan her iki devreden daha açik ve anlasilir bir durum
gösterir. Bu devrenin eserleri bugün bile anlasilir durumdadir. Fakat
son devre nisbete ilk devrede, sonradan kullanistan düsen arkaik
kelimeler yer almaktadir. Bugün milletimizin zevkle okudugu Yunus
Divâni ve Mevlid gibi eserler bu devrin mahsûlüdür. Her ne sekilde
olursa olsun Osmanlica, yedi yüzyil süren uzun ömrü ile Türklüg'ün en
büyük yazi dili olmustur.